Âm nhạc không chỉ để nghe mà nó còn là món ăn tinh thần giúp chúng ta tìm thấy niềm vui hay thắp lên nguồn cảm hứng trong cuộc sống. Không chỉ vậy, y học hiện đại còn chỉ ra rằng, âm nhạc còn là một liệu pháp cực kỳ hữu hiệu để chữa các bệnh về thần kinh và tâm lý. Hãy cùng tìm hiểu liệu pháp này vì biết đâu nó có thể là “cứu cánh” giúp chúng ta chữa lành tinh thần và thể chất mà bấy lâu nay chúng ta tìm kiếm.
Nội dung bài viết:
1. Trị liệu bằng âm nhạc (Music Therapy) là gì?
Âm nhạc trị liệu là gì? Liệu pháp âm nhạc là một phương pháp trị liệu sử dụng các đặc tính cải thiện tâm trạng tự nhiên của âm nhạc để giúp mọi người nâng cao sức khỏe toàn diện. Liệu pháp âm nhạc thường bao gồm các hoạt động sau:
-
Sáng tác các giai điệu
-
Viết ra lời bài hát
-
Ca hát
-
Nhảy/ khiêu vũ
-
Nghe nhạc
-
Thảo luận về âm nhạc
Liệu pháp này có thể có lợi cho những người bị trầm cảm hoặc lo lắng, và cũng có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống. Bất kỳ ai cũng có thể trải nghiệm và hưởng lợi từ liệu pháp này, ngay cả khi họ không được đào tạo về âm nhạc.
2. Các loại hình trị liệu bằng âm nhạc
Liệu pháp âm nhạc có thể chủ động (chúng tôi tạo ra âm nhạc của riêng mình) hoặc thụ động (chúng tôi nghe nhạc và đưa ra phản hồi). Trong một số trường hợp, các nhà trị liệu sẽ kết hợp cả tương tác chủ động và thụ động với âm nhạc trong quá trình trị liệu.
Dưới đây là một số phương pháp trị liệu bằng âm nhạc mà chúng ta có thể dễ dàng tiếp cận:
Liệu pháp âm nhạc phân tích
Liệu pháp này khuyến khích chúng ta “trò chuyện” một cách tự nhiên với âm nhạc bằng cách hát hoặc chơi một nhạc cụ. Điều này sẽ giúp chúng ta “định hình” những suy nghĩ vô thức của mình, sau đó suy ngẫm về chúng và thảo luận với bác sĩ trị liệu.
Liệu pháp âm nhạc Benenzon
Liệu pháp này là sự kết hợp của một số khái niệm từ phân tâm học và sáng tạo âm nhạc. Nói cách khác, Benenzon cũng là quá trình chúng ta đi tìm “bản sắc âm nhạc”, mô tả những âm thanh bên ngoài phù hợp nhất với trạng thái tâm lý bên trong của mình.
Liệu pháp âm nhạc nhận thức hành vi (CBMT)
Phương pháp này là sự kết hợp của liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) và âm nhạc. Trong CBMT, âm nhạc được sử dụng để củng cố hoặc điều chỉnh một số hành vi nhất định. Trị liệu có cấu trúc, không ngẫu hứng và có thể bao gồm các hoạt động như nghe nhạc, khiêu vũ, ca hát hoặc chơi nhạc cụ.
Liệu pháp âm nhạc cộng đồng
Liệu pháp này tập trung vào việc sử dụng âm nhạc như một phương tiện để tạo ra sự thay đổi ở cấp độ cộng đồng. Liệu pháp âm nhạc cộng đồng thường được thực hiện theo nhóm và cần có sự tham gia nhiệt tình của các thành viên.
Liệu pháp âm nhạc Nordoff-Robbins
Còn được gọi là liệu pháp âm nhạc sáng tạo, nó thường liên quan đến việc chơi một nhạc cụ (có thể là trống hoặc chũm chọe) trong khi nhà trị liệu đồng thời chơi một nhạc cụ khác. Quá trình sáng tác ngẫu hứng khi sử dụng âm nhạc như một “chất xúc tác” kích hoạt khả năng thể hiện bản thân của mỗi người.
Liệu pháp Bonny về hình ảnh và âm nhạc có hướng dẫn (GIM)
Hình thức trị liệu này sử dụng âm nhạc cổ điển như một cách để kích thích trí tưởng tượng. Trong phương pháp này, chúng tôi sẽ đưa ra những lời giải thích về cảm xúc, cảm xúc, ký ức và hình ảnh mà chúng tôi cảm nhận được khi nghe nhạc.
Trị liệu tâm lý bằng thanh nhạc
Với phương pháp này, chúng tôi sử dụng các bài tập phát âm, âm thanh tự nhiên và các kỹ thuật thở khác nhau để kết nối với cảm xúc và thôi thúc bên trong của chúng tôi. Liệu pháp này nhằm tạo ra cảm giác kết nối sâu sắc với chính bạn.
3. Trị liệu âm nhạc sẽ hữu ích cho những vấn đề nào?
Theo các nghiên cứu, liệu pháp âm nhạc có thể hữu ích cho những người mắc bệnh Alzheimer, lo lắng hoặc căng thẳng, trầm cảm, các vấn đề liên quan đến giao tiếp (phi ngôn ngữ và lời nói), rối loạn cảm xúc, lòng tự trọng…
Nghiên cứu cũng cho thấy liệu pháp này cũng phù hợp với những người mắc chứng mất ngủ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, tâm thần phân liệt, đột quỵ hoặc rối loạn thần kinh.
Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, liệu pháp âm nhạc là một cách để cải thiện kỹ năng giao tiếp, điều chỉnh cảm xúc, phục hồi sau chấn thương, phát triển nhân cách hoặc suy ngẫm về bản thân.
4. Lợi ích của trị liệu bằng âm nhạc
Liệu pháp âm nhạc có thể được cá nhân hóa cao để phù hợp với mọi người ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ nhỏ. Liệu pháp này cũng rất linh hoạt, mang lại lợi ích cho nhiều người với các mức độ trải nghiệm âm nhạc, tinh thần và thể chất khác nhau.
Tương tác với âm nhạc có thể giúp chúng ta:
- Kích hoạt các vùng não ảnh hưởng đến trí nhớ, cảm xúc, chuyển động, chuyển đổi cảm giác, một số chức năng không tự nguyện, ra quyết định và tự thưởng.
- Đáp ứng các nhu cầu xã hội của người lớn tuổi trong môi trường nhóm.
- Giảm nhịp tim và huyết áp.
- Giảm căng cơ.
- Kích thích cơ thể sản xuất endorphins – hormone tự nhiên của cơ thể giúp giảm đau.
- Giảm căng thẳng và khuyến khích cơ thể tiến tới cảm giác hạnh phúc.
- Cải thiện kỹ năng vận động và giao tiếp cho trẻ em và thanh thiếu niên chậm phát triển/thiểu năng trí tuệ.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng âm nhạc có thể có tác động mạnh mẽ đến những người mắc chứng mất trí nhớ hoặc các chứng rối loạn trí nhớ khác.
Nhìn chung, liệu pháp âm nhạc có thể làm tăng cảm giác tích cực như bình tĩnh, yên bình, hạnh phúc, tự tin, sức mạnh hoặc sự thân mật.
5. Hiệu quả của trị liệu âm nhạc
Tác dụng và lợi ích của liệu pháp âm nhạc đã được nghiên cứu trong nhiều thập kỷ. Những phát hiện chính từ các nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra rằng liệu pháp này có thể hữu ích cho những người mắc chứng lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ và thậm chí là ung thư.
Trầm cảm
Các nghiên cứu cho thấy liệu pháp âm nhạc có thể là một phần hiệu quả trong điều trị trầm cảm. Việc sử dụng liệu pháp âm nhạc có hiệu quả nhất đối với những người bị trầm cảm khi kết hợp với các phương pháp điều trị thông thường (chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm và liệu pháp tâm lý).
Khi được sử dụng kết hợp với các hình thức điều trị khác, liệu pháp âm nhạc có thể giúp giảm bớt những suy nghĩ ám ảnh, trầm cảm và lo lắng ở những người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
Mất ngủ
Nhiều người thấy rằng âm nhạc hay thậm chí là tiếng ồn trắng giúp họ dễ đi vào giấc ngủ hơn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng liệu pháp âm nhạc có thể giúp ích cho những người khó ngủ hoặc mất ngủ do trầm cảm. So với thuốc hoặc các phương pháp điều trị rối loạn giấc ngủ khác, liệu pháp âm nhạc được coi là một phương pháp tự quản lý ít xâm lấn hơn, giá cả phải chăng hơn và dễ tiếp cận.
Kiểm soát cơn đau
Âm nhạc đã được khám phá như một phương pháp tiềm năng để kiểm soát cơn đau cấp tính và mãn tính ở mọi lứa tuổi. Theo nghiên cứu, nghe nhạc trong khi chữa bệnh sau phẫu thuật hoặc chấn thương giúp trẻ em và người lớn đối phó với nỗi đau thể xác.
Liệu pháp âm nhạc có thể giúp giảm đau liên quan đến các bệnh mãn tính, chuyển dạ và sinh nở hoặc phẫu thuật.
Bệnh ung thư
Đối với bệnh nhân ung thư, nỗi đau tinh thần không kém nỗi đau thể xác mà họ phải chịu đựng. Vì vậy, người bệnh ung thư cần được quan tâm, hỗ trợ từ nhiều nguồn khác nhau để ổn định sức khỏe tinh thần.
Liệu pháp âm nhạc đã được chứng minh là làm giảm lo lắng ở bệnh nhân ung thư bắt đầu xạ trị và giúp họ đối phó với các tác dụng phụ của hóa trị như buồn nôn.
Liệu pháp âm nhạc cũng có thể mang lại những lợi ích về cảm xúc cho những người bị trầm cảm sau khi chẩn đoán ung thư, trong và sau khi điều trị.
6. Những điều cần cân nhắc
Bản thân liệu pháp âm nhạc không phải là thuốc chữa bách bệnh cho mọi vấn đề, kể cả rối loạn sức khỏe tâm thần. Tuy nhiên, khi kết hợp với việc sử dụng thuốc hoặc các liệu pháp tâm lý và can thiệp khác, liệu pháp âm nhạc có thể trở thành một phần hiệu quả trong phác đồ điều trị. Nếu chúng ta gặp khó khăn trong việc nghe, đeo máy trợ thính hoặc cấy ghép thính giác, hãy nói chuyện với bác sĩ tai mũi họng trước khi thực hiện liệu pháp âm nhạc để đảm bảo an toàn. Tương tự như vậy, liệu pháp âm nhạc kết hợp chuyển động hoặc nhảy theo nhạc sẽ không phù hợp nếu chúng ta bị đau, chấn thương hoặc tình trạng thể chất khiến việc tập luyện trở nên khó khăn.
7. Những câu hỏi thường gặp
Câu hỏi 1: Âm nhạc có tác động tích cực như thế nào đến tâm trạng của con người?
Câu trả lời 1: Âm nhạc có thể có tác động tích cực đáng kể đến tâm trạng của con người. Nghiên cứu đã chứng minh rằng nghe nhạc yêu thích có thể kích thích sản sinh endorphin, một loại hormone giúp cải thiện tâm trạng và làm giảm căng thẳng. Âm nhạc cũng có khả năng kích thích các vùng não liên quan đến cảm xúc và gợi lên những kí ức tốt đẹp, giúp tạo ra cảm giác hạnh phúc và sảng khoái.
Câu hỏi 2: Âm nhạc có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển trí tuệ của trẻ em?
Câu trả lời 2: Âm nhạc có một vai trò quan trọng trong sự phát triển trí tuệ của trẻ em. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc học nhạc và chơi nhạc có thể cải thiện khả năng tư duy logic, sự tập trung và khả năng giải quyết vấn đề của trẻ. Ngoài ra, việc tiếp xúc với âm nhạc từ nhỏ cũng giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ, sự sáng tạo và khả năng giao tiếp.
Câu hỏi 3: Âm nhạc có vai trò gì trong việc duy trì và phát triển văn hóa của một quốc gia?
Câu trả lời 3: Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển văn hóa của một quốc gia. Âm nhạc thường phản ánh những giá trị, truyền thống và lịch sử của một dân tộc. Nó là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ, lễ hội và sự kiện văn hóa quan trọng. Âm nhạc cũng có khả năng giao tiếp và truyền đạt thông điệp, giúp thể hiện sự đa dạng và đặc trưng của mỗi quốc gia.
Chúng ta có thể thấy rằng, khi lắng nghe và hòa mình vào những giai điệu, chúng ta cũng có thể bước vào thế giới của sự bình yên và thư thái; đồng thời cải thiện thể chất và tinh thần tốt hơn. Nếu bạn cảm thấy mình đang gặp phải những vấn đề như bài viết đề cập, đừng ngần ngại tham khảo liệu pháp âm nhạc, bởi biết đâu chúng ta sẽ tìm ra “lối thoát” cho những vấn đề này.
