Thế giới rộng lớn luôn là một kho tàng đa dạng về văn hóa, phong tục và truyền thống. Đó thực sự là một niềm vui bất tận đối với các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dân tộc học và xã hội học. Trong đó, quan trọng nhất là sự khác biệt giữa hai nền văn hóa phương Đông và phương Tây, với những khác biệt cơ bản về bản chất tâm lý, tư tưởng, lối sống, phong tục, tập quán, v.v. 2 cái nôi văn hóa – văn minh vĩ đại nhất của nhân loại.
Nội dung bài viết:
1. Văn minh phương Đông và phương Tây
Phương Tây luôn được nhắc đến như một trong những cái nôi văn hóa vĩ đại nhất của nhân loại với nền văn minh La Mã – Hy Lạp cổ đại. Người phương Tây thường sống thiên về lý trí, đề cao khả năng phân tích và tính cá nhân. Nền văn minh phương Tây đã thực sự ra đời ở Hy Lạp. Các thể chế, cách suy nghĩ và thậm chí cả tội ác đều gắn liền với chủ nghĩa duy lý của tư tưởng Hy Lạp. Người Hy Lạp không tin vào thế giới, mà đặt câu hỏi và tìm kiếm câu trả lời. Trong thời gian này, nền văn minh La Mã hình thành trên bán đảo Ý trên một dải đất dài và hẹp giống hình chiếc ủng kéo dài từ đất liền ra biển Địa Trung Hải. Người La Mã không chỉ kế thừa nền văn minh từ người Hy Lạp cổ đại mà còn có những đóng góp quan trọng, hình thành nền văn minh độc đáo của riêng họ. Về lãnh thổ, phương Đông ngày nay được hiểu là khu vực bao gồm toàn bộ châu Á và phần đông bắc của châu Phi. Nói đến phương Đông không thể không nhắc đến những nền văn minh nổi tiếng như Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Ả Rập và Trung Quốc.
Tóm lại, Phương Đông là một vùng văn minh có “bản sắc” riêng cả về truyền thống và hiện đại. Ngày nay, về nhiều mặt như lịch sử, chính trị, kinh tế, văn hóa,… phương Đông chiếm một vị trí hết sức quan trọng trong lịch sử thế giới. Người phương Đông thường có phong thái nặng tình cảm, giữ gìn tính cộng đồng, tập thể. Điển hình nhất của nền văn minh phương Đông là hai cái nôi Trung Quốc và Ấn Độ, thậm chí còn lâu đời hơn cả nền văn minh phương Tây. Sự khác biệt này thể hiện ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có văn hóa, nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng.
2. Khác biệt về âm nhạc
Về ảnh hưởng văn minh, Trung Quốc và Ấn Độ, trong đó có văn hóa âm nhạc, đã chi phối và ảnh hưởng trực tiếp đến các nước trong khu vực và nhiều nước khác trên thế giới. Nhiều học giả âm nhạc đã khẳng định qua cả lý luận và thực tiễn rằng âm nhạc phương Đông nói chung và âm nhạc Trung-Ấn nói riêng có những đặc điểm riêng, thậm chí lan rộng ra các quốc gia khác. Tuy nhiên, âm nhạc phương Tây đã được định hình từ lâu và đạt được những thành tựu to lớn về hệ thống nhạc lý, phong cách sáng tác, phong cách biểu diễn, tổ chức và thiết chế biểu diễn (như quy định về nhân sự dàn nhạc, phân loại và sử dụng các loại thanh nhạc, v.v.).
Phương Tây luôn dựa vào khoa học để quảng bá những lý thuyết cơ bản về âm nhạc và được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới. đồng thời chi phối và ảnh hưởng mạnh mẽ đến nghệ thuật âm nhạc của nhiều nước, trong đó có các nước phương Đông. Tuy nhiên, trong thời đại mà sự giao lưu văn hóa giữa các quốc gia ngày càng rộng mở thì việc tôn trọng lẫn nhau, khám phá cái hay, cái đẹp của nhau để làm phong phú thêm vốn văn hóa của dân tộc mình đôi khi là điều khó, lại là điều hay. Đây là những yếu tố cấu thành nên cái chung, cái phổ quát của văn hóa nhân loại, trong đó có âm nhạc và hệ thống ngôn ngữ chung của văn hóa âm nhạc đương đại trên thế giới. Những nét độc đáo, riêng biệt trong âm nhạc của mỗi vùng miền, mỗi quốc gia, mỗi dân tộc một mặt luôn được bảo tồn cũng như sự tồn vong của mỗi dân tộc, mặt khác phát triển ngày càng tiến bộ.
3. Những câu hỏi thường gặp
Câu hỏi 1: Âm nhạc có tác động tích cực như thế nào đến tâm trạng của con người?
Câu trả lời 1: Âm nhạc có thể có tác động tích cực đáng kể đến tâm trạng của con người. Nghiên cứu đã chứng minh rằng nghe nhạc yêu thích có thể kích thích sản sinh endorphin, một loại hormone giúp cải thiện tâm trạng và làm giảm căng thẳng. Âm nhạc cũng có khả năng kích thích các vùng não liên quan đến cảm xúc và gợi lên những kí ức tốt đẹp, giúp tạo ra cảm giác hạnh phúc và sảng khoái.
Câu hỏi 2: Âm nhạc có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển trí tuệ của trẻ em?
Câu trả lời 2: Âm nhạc có một vai trò quan trọng trong sự phát triển trí tuệ của trẻ em. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc học nhạc và chơi nhạc có thể cải thiện khả năng tư duy logic, sự tập trung và khả năng giải quyết vấn đề của trẻ. Ngoài ra, việc tiếp xúc với âm nhạc từ nhỏ cũng giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ, sự sáng tạo và khả năng giao tiếp.
Câu hỏi 3: Âm nhạc có vai trò gì trong việc duy trì và phát triển văn hóa của một quốc gia?
Câu trả lời 3: Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển văn hóa của một quốc gia. Âm nhạc thường phản ánh những giá trị, truyền thống và lịch sử của một dân tộc. Nó là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ, lễ hội và sự kiện văn hóa quan trọng. Âm nhạc cũng có khả năng giao tiếp và truyền đạt thông điệp, giúp thể hiện sự đa dạng và đặc trưng của mỗi quốc gia.
Có thể nói về sự khác biệt trong âm nhạc giữa hai châu lục là một điều vô cùng rộng lớn mà trong khuôn khổ một bài báo chắc chắn không thể kể hết được. Như chúng ta đã biết, âm nhạc là hơi thở của cuộc sống, thoát ra từ cuộc sống năng động của xã hội loài người, phản ánh tâm tư, tình cảm, khát vọng nhân sinh của mỗi người, mỗi dân tộc, mỗi dân tộc, mỗi châu lục. Cho dù nó được thể hiện qua ca từ – tiếng đàn, hay qua gu thưởng thức âm nhạc, qua giai điệu, tiết tấu, cách thức, cách kết cấu đàn, phong cách diễn giải, phong cách sử dụng của nhạc cụ…, bản chất của âm nhạc không thay đổi. Chúng ta chỉ có thể tiếp cận vấn đề từ góc độ nhỏ của âm nhạc chuyên nghiệp (một bộ phận của âm nhạc nói chung) và dựa vào những cách diễn đạt này để làm cơ sở so sánh giữa hai nền âm nhạc đông và tây.
