Hiện nay, vấn đề đăng ký quyền tác giả đang là một xu thế rất thịnh hành nhằm tạo căn cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả. Tuy nhiên, quyền tác giả có bắt buộc phải đăng ký hay không? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Nội dung bài viết:
1. Quyền tác giả là gì?
Theo Khoản 2 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (Luật sửa đổi, bổ sung 2019): “Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu”.
2. Quyền tác giả có bắt buộc phải đăng ký không?
Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký.
Chủ sở hữu tác phẩm có quyền đăng ký tác phẩm thuộc sở hữu của mình tại cơ quan bản quyền tác giả của Nhà nước để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.
Việc nộp đơn để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả không phải là thủ tục bắt buộc để được hưởng quyền tác giả. Tuy nhiên, nếu tác giả sáng tạo đã đăng ký tác phẩm với Cục Bản quyền tác giả thì không cần phải thực hiện nghĩa vụ phải chứng minh quyền tác giả khi có tranh chấp, trừ trường hợp có chứng cứ ngược lại.
Nếu tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả không đăng ký quyền tác giả thì khi có tranh chấp xảy ra các chủ thể này phải có nghĩa vụ chứng minh quyền tác giả của mình đối với tác phẩm đó, với tác phẩm. Trong nhiều trường hợp việc tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả chứng minh quyền của mình là rất khó, thậm chí không thể chứng minh được mình là tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm có tranh chấp.
Thủ tục đăng ký quyền tác giả không quá phức tạp và chi phí rất nhỏ so với lợi ích thiết thực mang lại. Vì vậy, khi sáng tạo ra tác phẩm, đặc biệt các tác phẩm sáng tạo, có giá trị thương mại và nhiều khả năng bị sử dụng trái phép, chiếm đoạt thì tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả nên nhanh chóng thực hiện đăng ký quyền tác giả.
3. Lợi ích của việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả
Có thể thấy, việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả không phải là thủ tục bắt buộc để được hưởng quyền. Trong trường hợp không đăng ký, quyền tác giả vẫn được bảo hộ tự động; tuy nhiên, nếu xảy ra tranh chấp, tác giả phải có nghĩa vụ chứng minh mình có quyền đối với tác phẩm của mình. Trong trường hợp đăng ký, tác giả sẽ không phải thực hiện nghĩa vụ chứng minh này.
Theo đó, tổ chức, cá nhân đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả không có nghĩa vụ chứng minh quyền tác giả thuộc về mình khi có tranh chấp, trừ trường hợp có chứng cứ ngược lại. Ngược lại, nghĩa vụ này được đẩy sang cho phía bên cùng tham gia tranh chấp còn lại. Nói cách khác, thủ tục đăng ký bảo hộ quyền tác giả giúp cho tác giả hạn chế được các rủi ro về tính sở hữu đối với tác phẩm của mình khi tham gia tranh chấp. Đây là cơ chế khuyến khích tác giả đi đăng ký bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình để được bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
4. Thủ tục đăng ký quyền tác giả gồm những bước nào?
Để đăng ký quyền tác giả, tác giả cần thực hiện các bước sau đây:
Bước 1: Xác định thể loại đăng ký.
Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả được quy định cụ thể tại Điều 14 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (Luật sửa đổi, bổ sung 2019).
Cần chú ý rằng, tin tức thời sự thuần tuý đưa tin; văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính, văn bản khác thuộc lĩnh vực tư pháp và bản dịch chính thức của văn bản đó hoặc quy trình, hệ thống, phương pháp hoạt động, khái niệm, nguyên lý, số liệu được quy định là đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả, do đó không thể đăng ký bản quyền tác giả đối với các đối tượng này.
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả.
Hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả bao gồm:
– Tờ khai đăng ký quyền tác giả.
+ Cá nhân, tổ chức nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả sử dụng mẫu tờ khai đăng ký quyền tác giả.
+ Tờ khai phải được làm bằng tiếng Việt và do chính tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan hoặc người được ủy quyền nộp hồ sơ ký tên. Tờ khai cần ghi đầy đủ thông tin về người nộp hồ sơ, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc chủ sở hữu quyền liên quan. Tờ khai cần có tóm tắt nội dung tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình hoặc chương trình phát sóng; tên tác giả, tác phẩm được sử dụng làm tác phẩm phái sinh nếu tác phẩm đăng ký là tác phẩm phái sinh; thời gian, địa điểm, hình thức công bố; cam đoan về trách nhiệm đối với các thông tin ghi trong đơn.
– Hai bản sao tác phẩm đăng ký bản quyền tác giả.
+ 01 bản lưu tại Cục Bản quyền tác giả. 01 bản đóng dấu ghi số Giấy chứng nhận đăng ký gửi trả lại cho chủ thể được cấp Giấy chứng nhận đăng ký.
+ Đối với những tác phẩm có đặc thù riêng như tranh, tượng, tượng đài, phù điêu, tranh hoành tráng gắn với công trình kiến trúc; tác phẩm có kích thước quá lớn, cồng kềnh bản sao tác phẩm đăng ký được thay thế bằng ảnh chụp không gian ba chiều.
– Một số giấy tờ có liên quan theo quy định của pháp luật.
Bước 3: Nộp hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả.
Hồ sơ đăng ký bản quyền tác giả được nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện tại địa chỉ của Cục Bản quyền tác giả.
Bước 4: Cục Bản quyền tác giả thẩm định Cấp giấy chứng nhận.
Trong thời hạn 15 ngày làm việc, kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ, Cục Bản quyền tác giả có trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.
Trong trường hợp từ chối thì Cục Bản quyền tác giả phải thông báo bằng văn bản cho người nộp hồ sơ.
Như vậy, có thể thấy, tác giả không cần phải đăng ký quyền tác giả đối với các tác phẩm do chính họ sáng tạo ra, tuy nhiên việc đăng ký bản quyền tác giả giúp cho tác giả có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách tối đa. Để tìm hiểu thêm về quyền tác giả, hãy liên hệ ACC để được hỗ trợ tư vấn trực tiếp.
